Πανελλήνιο Συνέδριο Αστυνομικών
Δελημπαλταδάκη Σταυρούλα, Μάιος 2018, Άγιος Νικόλαος
-Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ-.
Πανελλήνιο Συνέδριο Αστυνομικών -Άγιος Νικόλαος-
Καλησπέρα σας! Ευχαριστώ θερμά το Εθνικό Τμήμα και την Τοπική Διοίκηση Λασιθίου της Διεθνούς Ένωσης Αστυνομικών για την πρόσκληση κι εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στο συνέδριο!
Οι μπαλωθιές είναι ένα έθιμο διαδεδομένο σχεδόν σε όλη την Κρήτη, όχι τόσο, όμως, όσο στο Ανατολικό μέρος της, που οι ρίζες του κρατούν πολλά χρόνια πριν. Από τον καιρό πολέμου οι άντρες από πολύ νεαρή ηλικία εκπαιδεύονταν στην οπλοχρησία και σε περιπτώσεις ταφής, κατά τον αποχαιρετισμό των νεκρών, όλοι μικροί μεγάλοι, έριχναν μπαλωθιές σε ένδειξη απόδοσης τιμής στον νεκρό. Αργότερα, το έθιμο συνδέθηκε με κάθε μυστήριο ή σύναξη χαράς ή λύπης. Οι μπαλωθιές έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι του αρραβώνα, του γάμου, της κηδείας, της γιορτής, της παρέας, του γλεντιού, της Ανάστασης, της γέννησης ενός παιδιού, ακόμη και ως τρόπος ειδοποίησης και υποδοχής συγγενούς ή φίλου. Όσοι τηρούσαν το έθιμο, σεβόταν απολύτως και τους κανόνες του: δεν δάνειζαν το όπλο τους σε κανέναν κι έφευγαν μακριά από τους ανθρώπους όταν έριχναν τις μπαλωθιές για να μην θέσουν σε κίνδυνο κανέναν.
Σήμερα το έθιμο αυτό έχει τελείως πάρει άλλη μορφή. Πρόσβαση σε όπλα έχουν πλέον εύκολα ακόμη και παιδιά και μάλιστα χωρίς νόμιμη άδεια. Το έθιμο διαφέρει ουσιαστικά από την παράνομη οπλοκατοχή και την παράνομη οπλοχρησία. Κι ενώ έχουμε θρηνήσει δεκάδες θύματα τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς συνεχίζει σε πολλές περιοχές της Κρήτης να υφίσταται.:
Το 2004 ένα εννιάχρονο αγόρι στη Βιάννο Ηρακλείου, δέχτηκε αδέσποτη σφαίρα από πολύ μακριά, ενώ έκανε αμέριμνο ποδήλατο. Νοσηλεύτηκε στην Εντατική Μονάδα του ΠΑΓΝΗ για πολύ καιρό, μέχρι που μπόρεσε να γλιτώσει. Όταν ανάρρωσε κι επέστρεψε σπίτι του, έστειλε επιστολή στον τότε υπουργό κ. Βουλγαράκη, προκειμένου να αναλάβει την πρωτοβουλία να σταματήσει αυτό το φονικό έθιμο. Το 2005 πραγματοποιήθηκε αυτή η προσπάθεια. Οι ματωμένοι γάμοι κι αρραβώνες έστρεψαν πολλούς Κρητικούς να ευαισθητοποιηθούν και να ενωθούν στην προσπάθεια να σταματήσουν αυτή τη βαρβαρότητα. Για το σκοπό αυτό υπέγραψαν στις 22 Ιουλίου του 2015 στα Ανώγεια πρωτόκολλο διακήρυξης κατά της οπλοχρησίας πολλοί επιφανείς κρητικοί, από τον χώρο της πολιτικής, των Γραμμάτων, της Τέχνης, της Εκκλησίας κι απλοί πολίτες.
Το κείμενο της διακήρυξης αυτής ανέφερε: «Σήμερα 22 Ιουλίου 2005 στα Ανώγεια Μυλοποτάμου, οι συγκεντρωθέντες, στο πλαίσιο εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία και παρουσία του υπουργού Δημόσιας Τάξης Γεωργίου Βουλγαράκη, του υφυπουργού Δημόσιας Τάξης Χρήστου Μαρκογιαννάκη, μελών της επιτροπής ενάντια στην παράνομη οπλοφορία και οπλοχρησία στην Κρήτη, και του Δήμου Ανωγείων, διακηρύσσουμε:
Σεβόμενοι και τιμώντες τους αγώνες και τις παραδόσεις των προγόνων μας για ελευθερία, δημοκρατία, και κοινωνική προκοπή, καλούμε κάθε Κρητικό να συστρατευθεί στον αγώνα ενάντια στην παράνομη οπλοφορία και οπλοχρησία, η οποία προσβάλλει τον πολιτισμό μας.
Ζούμε σε χώρα ελεύθερη, δημοκρατική, με νομικό πολιτισμό και παιδεία και ως εκ τούτου τα όπλα των πατεράδων μας σήμερα, μας θυμίζουν τους αγώνες τους και παράλληλα υποδηλώνουν το χρέος μας προς την πατρίδα σε περίπτωση που διακυβευτούν τα όσια και τα ιερά μας.
Η παράνομη οπλοφορία και οπλοχρησία εκτός απ’ τους κινδύνους που συνεπάγεται για την ζωή και την σωματική ακεραιότητα των πολιτών, είναι ενάντια στην ανάπτυξη και γενικότερη οικονομική πρόοδο της Κρήτης μας. Δεν συμβιβάζεται με την αξιοπρέπεια, τη φιλοξενία, τις εθιμικές παραδόσεις των Κρητών και της συμμετοχής στις χαρές αλλά και στις λύπες των συμπολιτών μας.
Λέμε στους νέους ότι παλληκαριά σήμερα σημαίνει βούληση και κρίση, σεβασμός στον συνάνθρωπο, ευγενείς και ειρηνικοί αγώνες για αξίες και ιδανικά.
Τα παράνομα όπλα και οι μπαλωθιές δεν χρειάζονται για τις γιορτές και τα πανηγύρια. Σκοτώνουν Κρητικούς και μετά πληγώνουν βαθειά την ψυχή μας.
Αυτοδεσμευόμαστε στις πλαγιές του Ψηλορείτη, ότι θα εργαστούμε όλοι για να διαδώσουμε και να στηρίξουμε τη διακήρυξη αυτή».
Κι ενώ το παραπάνω κείμενο διατυπώνει εξαιρετικά τους προβληματισμούς της συντριπτικής πλειοψηφίας των Κρητικών, από τότε ως σήμερα δεν φαίνεται να έχει πρακτική εφαρμογή. Ίσως να μην υπήρξε και η απαιτούμενη συντονισμένη προσπάθεια ενημέρωσης του πληθυσμού το επόμενο διάστημα, δείχνει πάντως να είναι ακόμη μια ξεχασμένη συμφωνία.
Αν προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε ψυχολογικά το νόημα που προσδίδει αυτό το έθιμο, θα διαπιστώσουμε πάλι ουσιαστικές διαφοροποιήσεις του τότε και του σήμερα. Οι μπαλωθιές κατά το έθιμο συμβόλιζαν την τιμή, το χρέος, την αξιοπρέπεια του κρητικού λαού, την αντάρτικη λεβεντιά του και την ανυπότακτη ψυχή του. Σήμερα όμως με τους άσκοπους πυροβολισμούς, πχ στις ταμπέλες των δρόμων, τις αδέσποτες σφαίρες, την παράνομη οπλοχρησία και οπλοκατοχή, τα πάμπολλα θύματα, παραπέμπουν σε εγκληματικές πράξεις ανθρώπων, που ψάχνουν να βρουν τον εαυτό τους και την αίσθηση δύναμης μέσα από τους πυροβολισμούς. Άνθρωποι συχνά υπό μέθη, χωρίς αίσθηση του χώρου, των ατόμων που βρίσκονται γύρω, επιβάλλουν την «εξουσία» τους, βγάζοντας το πιστόλι από την τσέπη και πυροβολώντας αδιακρίτως, σκορπώντας φόβο, πανικό, αποστροφή στους μη μυημένους και τελικά θάνατο σε στιγμές χαράς. Επίδειξη ισχύος, όπλου κι αριθμού σφαιρών, με τον πλέον επικίνδυνο τρόπο.
Βλέπουμε συχνά άντρες, μαυροφορεμένους και μη, να φέρουν όπλα και να περπατούν με τρόπο τέτοιο που να επιδεικνύουν γύρω τους το πιστόλι, προέκταση του εγώ τους. Προέκταση του αντρικού μορίου τους, όπως θα έλεγε ο Φρόυντ. Άντρες που αναζητούν την προσοχή, την αποδοχή, τον σεβασμό των γύρω τους, την αναγνώριση της αντρικής τους ταυτότητας και τα επιβάλλουν με την παράνομη οπλοχρησία. Ή άντρες εκρηκτικοί, οξύθυμοι, έτοιμοι να πάρουν το νόμο στα χέρια τους, στην πρώτη ευκαιρία που θα νοιώσουν αδικημένοι. Οι μπαλωθιές των τελευταίων χρόνων δεν είναι παράδοση, είναι ξεκάθαρα παραβατικότητα, κρυμμένη πίσω από το έθιμο της μπαλωθιάς. Μέσω αυτού εκφράζονται απωθημένα, τραύματα, ενορμήσεις, απρόσφορος θυμός, ανάγκες για εκτόνωση μέσω βίας κι αυτοπροβολή. Κι αν μη τι άλλο, από την παράδοση οφείλουμε να διατηρήσουμε στο παρόν ό,τι μας είναι χρήσιμο και προάγει τον άνθρωπο και τον πολιτισμό του. Και η βεντέτα ήταν κάποτε έθιμο του τόπου μας, θα πρέπει να το διατηρήσουμε;
Αν πραγματικά θα θέλαμε να διασώσουμε αυτό το έθιμο, αλλά παράλληλα να διασώσουμε και τη σωματική ακεραιότητα των παρευρισκομένων, θα έπρεπε να το πλαισιώσουμε με κανόνες προσαρμοσμένους στο σήμερα και στις πραγματικές συνθήκες που θα λαμβάνει χώρα αυτό το έθιμο. Για παράδειγμα, στα μυστήρια χαράς οι μπαλωθιές θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα ξενόφερτα πυροτεχνήματα, αλλά με την πρωτύτερη άδεια της αστυνομίας κι ίσως και παρουσία της, με νόμιμο όπλο, σε συγκεκριμένο χώρο και ώρα και με άτομα ικανά να χρησιμοποιούν το όπλο τους. Κάτι που επίσης θα πρέπει να δομηθεί κατά τη γνώμη μου, είναι η εκπαίδευση στη χρήση όπλου που θα πρέπει αντί να γίνεται ερασιτεχνικά κι αυτοδίδακτα, να πλαισιωθεί από σοβαρή κι εποπτευμένη εκπαίδευση, πχ μέσω σκοπευτικών συλλόγων.
Σας ευχαριστώ.