Οι έφηβοι στο διαδίκτυο

Δελημπαλταδάκη Σταυρούλα

Ψυχολόγος – παιδαγωγός, οικογενειακή σύμβουλος

17/3/2008, 1^ο Γυμνάσιο Σητείας

 

 

         ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

-Ομιλία στο  1ο Γυμνάσιο Σητείας-

 

Ένα νέο φαινόμενο της εποχής μας, που προβληματίζει γονείς και εκπαιδευτικούς, είναι η πολύωρη και συχνά επιβλαβής χρήση του διαδικτύου από τους εφήβους. Τα ποσοστά που αναφέρονται στις έρευνες είναι τρομαχτικά: ένας στους έξι Έλληνες εφήβους έχει προβλήματα από τη χρήση του διαδικτύου κι ένας στους εκατό έχει πλέον εθιστεί και χρήζει άμεσης  απεξάρτησης. Προσπαθώντας να περιγράψουμε το φαινόμενο, θα πρέπει καταρχάς να πούμε ότι πρόκειται για ένα νέο τρόπο επικοινωνίας, αλλά και διαδραστικής διασκέδασης, στον οποίο οι σημερινοί  έφηβοι έχουν πρόσβαση, χωρίς ιδιαίτερη εποπτεία στον χρόνο που αναλώνουν στο διαδίκτυο, αλλά και στις ιστοσελίδες που επισκέπτονται. Οι περισσότεροι έφηβοι σήμερα έχουν στο δωμάτιό τους υπολογιστή με σύνδεση στο διαδίκτυο, όπου ασχολούνται με παιχνίδια ομαδικά, τα λεγόμενα «on stage games», παιχνίδια ενσάρκωσης ρόλων (massively multiplayer online role playing games), μπαίνουν σε chatrooms κι ενίοτε αναζητούν πληροφορίες για να καλύψουν τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες.

Τα ομαδικά παιχνίδια στο Διαδίκτυο έχουν αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τα επιτραπέζια παιχνίδια μεταξύ φίλων. Τα περισσότερα περιέχουν βία, οι έφηβοι «διασκεδάζουν» χτυπώντας κι εξολοθρεύοντας ηλεκτρονικά θύματα, δεν επιτρέπουν καν την όποια μορφή επικοινωνίας μεταξύ των παιχτών, η νίκη που μετριέται συνήθως με πόντους, γίνεται αυτοσκοπός και ο έφηβος μέσω αυτής της «διασκεδαστικής» ενασχόλησης, αφενός τραυματίζεται ψυχικά κι αφετέρου οδηγείται σταδιακά σε αποξένωση από την πραγματική ζωή.

Τα παιχνίδια ενσάρκωσης ρόλων, μπορούν να αποβούν ακόμη πιο επικίνδυνα. Σχετικά πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί  ο 15χρονος μαθητής από τα Ιωάννινα, που ακολουθώντας τις οδηγίες ενός τέτοιου παιχνιδιού, αποπειράθηκε συνθήκες πραγματικού απαγχονισμού στον εαυτό του ,μόνο και μόνο για να γευτεί την ηδονή, την έκσταση και την ευεξία που προκαλεί, όπως υποστήριζε το παιχνίδι, η ασφυξία. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ήταν ένας χαρούμενος, άριστος μαθητής, χωρίς οικογενειακά ή ψυχολογικά προβλήματα. Πειραματίστηκε απλώς με ό,τι διάβασε στο Διαδίκτυο, ακολουθώντας την τάση της εποχής.

 

Η παρουσία δε των εφήβων  στα λεγόμενα chatrooms είναι εντυπωσιακά μεγάλη. Εδώ μπορούν εύκολα με ένα ψευδώνυμο, έναν κωδικό, να φτιάξουν προφίλ (ένα σύντομο κείμενο στο οποίο περιγράφουν τον εαυτό τους αλλά και τα άτομα που αναζητούν), ώστε να επιτεύξουν περισσότερες «γνωριμίες». Συχνά αλλοιώνουν τα στοιχεία που αφορούν την ηλικία και την εμφάνισή τους, ακόμη και το φύλο τους. Καταλαβαίνουμε λοιπόν, πόσο «ουσιαστική» μπορεί να είναι μια τέτοια «επικοινωνία» και πώς εκπαιδεύονται οι έφηβοι να προσεγγίζουν τους συνανθρώπους τους. Πρόκειται για την πλέον διαδεδομένη μορφή σύγχρονης απομακρυσμένης επικοινωνίας και μέσω αυτής συχνά οι σημερινοί νέοι βιώνουν την φιλία, που πλέον τείνει να επαναπροσδιοριστεί. Θεωρούν φίλους τους άτομα που δεν έχουν συναντήσει, που ζουν σε διάφορα μέρη του πλανήτη και που δεν μπορούν να διαπιστώσουν το φύλο ή την ηλικία τους. Συχνά δε, τους εμπιστεύονται περισσότερο κι απ’ ότι τον οικογενειακό ή κοινωνικό τους περίγυρο.

Η λελογισμένη, από άποψη χρόνου, χρήση εβδομαδιαίως του Διαδικτύου από τους εφήβους, υπολογίζεται από τους επιστήμονες γύρω στις δέκα ώρες. Όλες οι μέχρι τώρα έρευνες, μαρτυρούν πως οι έφηβοι βρίσκονται στο διαδίκτυο, τουλάχιστον 20 ώρες την εβδομάδα!

Αποτέλεσμα της ολοένα κι αυξανόμενης χρονικά χρήσης του διαδικτύου, είναι η εξάρτηση των εφήβων απ’ αυτό. Πλέον μιλάμε για μια νέα μορφή εθισμού, μια νέα νόσο, που έχει θορυβήσει την επιστημονική κοινότητα σ’ όλο τον πλανήτη. Τα περισσότερα νοσοκομεία πλέον στις πρωτεύουσες τουλάχιστον, διατηρούν ξεχωριστές κλινικές για την αντιμετώπισή της. Ο εθισμός από το διαδίκτυο, είναι η ενασχόληση του ατόμου μ’ αυτό, προκειμένου να αντλήσει ικανοποίηση με την ταυτόχρονη αύξηση του χρόνου χρήσης, σε βαθμό που να μη μπορεί να το ελέγξει ο ίδιος ο χρήστης, ο οποίος δεν συνειδητοποιεί καν ότι έχει ήδη εθιστεί.

Το φαινόμενο δείχνουν οι έρευνες ότι είναι συχνότερο στα αγόρια, σε μονογονεϊκές ή δυσλειτουργικές οικογένειες, καθώς και στα υπερκινητικά παιδιά και στα μοναχοπαίδια. Συνήθως, πριν την εμφάνιση της εξάρτησης από το διαδίκτυο, υπάρχουν κι άλλα κλινικά συμπτώματα σε αυτούς τους εφήβους, κι άλλες δηλαδή διαταραχές, όπως αγχώδεις διαταραχές, φοβίες, διαταραχές προσωπικότητας, κατάθλιψη, διάσπαση προσοχής ή στοιχεία αυτισμού.

Αν θέλαμε να αναφερθούμε στα αίτια που οι έφηβοι προσκολλώνται τόσο συχνά πλέον στο διαδίκτυο, θα είχαμε να πούμε πολλά. Ενδεικτικά θα σταθώ σε κάποια απ’ αυτά.:

• Το διαδίκτυο καταρχάς, καλύπτει ψυχολογικές ανάγκες του εφήβου. Σήμερα, ζούμε στην εποχή των γρήγορων ρυθμών, του σκληρού ανταγωνισμού, της υπερκατανάλωσης, της αδιαφορίας για τον συνάνθρωπο, των στυγνών συμφεροντολογικών σχέσεων, της καχυποψίας και της σοβαρής έκπτωσης ηθών και αξιών, που αποτελούσαν θεμελιώδεις λίθους για την ισορροπία και την εύρυθμη λειτουργία, τόσο της οικογένειας, αλλά και της κοινωνίας γενικότερα. Όλα αυτά έχουν άμεσο αντίχτυπο στις μεταξύ μας σχέσεις, στη συναισθηματική μας έκφραση και ανάγκη, στον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Τα νέα παιδιά, ειδικά στις μεγαλουπόλεις, στερούνται σήμερα ερεθισμάτων, που για τις προηγούμενες γενιές ήταν αυτονόητα: το ανέμελο παιχνίδι στη γειτονιά, η αθωότητα στο παιδικό φλερτ, η διατήρηση της παιδικής ηλικίας στα χρονικά πλαίσια που την ορίζουν, η εμπιστοσύνη προς τους ενήλικες αλλά και την κοινωνία, ο ελεύθερος χρόνος, ο σεβασμός στους ρόλους και την ιεραρχία, οι από κοινού δραστηριότητες με τους γονείς – ακόμη κι αν περιορίζονταν στο χώρο της εργασίας των γονέων-, η επαφή με τη φύση, αλλά το κυριότερο, η ουσιαστική επικοινωνία με το οικογενειακό περιβάλλον που τότε ήταν σαφώς ευρύτερο: γιαγιάδες, παππούδες, ξαδέλφια, θείοι και θείες κτλ. Η οικογένεια παλιότερα αποτελούσε για το παιδί μια ευρύτερη ομάδα για να κοινωνικοποιηθεί και να εκπαιδευτεί στη δημιουργία σχέσεων αλλά και στην έκφραση των συναισθημάτων του.

Σήμερα, τα περισσότερα από αυτά τα ερεθίσματα έχουν αντικατασταθεί από υλικά αγαθά, που οι γονείς προσφέρουν απλόχερα, συχνά καλύπτοντας τις ενοχές τους, ή μην αντέχοντας να οριοθετήσουν τα παιδιά τους αρνούμενοι κάθε τι παράλογο που τους ζητούν, ή χρησιμοποιώντας αυτή την υπερπροσφορά υλικών αγαθών για να εκβιάζουν συναισθηματικά τα παιδιά τους («εγώ που σου προσφέρω τα πάντα…»). Δεν έχουν συχνά χρόνο για να ανταλλάξουν τα νέα τους, δεν συναντιόνται συχνά, κι όταν το κάνουν,  η ανοιχτή τηλεόραση είναι πάντα κανόνας. Δεν αφουγκράζονται τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους, αλλά προσπαθούν να τα πείσουν να ακολουθήσουν, ό,τι είναι πλέον κοινωνικά αποδεχτό, ό,τι θα τους αποφέρει γρήγορα κι εύκολα χρήματα, ό,τι θα συμβάλλει στη  βελτίωση της δικιάς τους αυτό-εικόνας. Δεν φροντίζουν να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους στο να αντέχουν την επιβολή ορίων και κανόνων, στο διαχωρισμό των ρόλων σε κάθε ομάδα κοινωνικής δράσης, στο να αναπτύσσουν εσωτερικά κίνητρα για τους στόχους τους, στο να μάχονται και να αντέχουν στις δυσκολίες και να μην παραιτούνται.

Οι σημερινοί νέοι τα θέλουν όλα τώρα! Πιστεύουν ότι οι γονείς τους εφόσον τους γέννησαν, τους οφείλουν να τους υπηρετούν και να ικανοποιούν κάθε επιθυμία τους. Άραγε, δεν είναι μόνο δικιά μας η ευθύνη για αυτό; Κι αναφέρομαι βέβαια σε όλους εμάς τους ενήλικες. Έπειτα αναρωτιόμαστε γιατί τα σημερινά νέα παιδιά δυσκολεύονται να πάρουν σωστές αποφάσεις και συχνά δρουν αυτοκαταστροφικά. Δεν τα εκπαιδεύσαμε κατάλληλα, δεν τους επιτρέψαμε να αναλαμβάνουν τις συνέπειες των επιλογών τους, ώστε να μάθουν να κάνουν σωστές επιλογές. Πόσοι και πόσες από μας δεν έχουμε ψιθυρίσει :«έλα, άστο το παιδί, δεν το ήθελε, το λυπάμαι να το ακούω να κλαίει, μικρό είναι, κάνε του το χατίρι… κτλ κτλ». Από τη δική μας «λύπηση», στην ουσία τη δική μας λανθασμένη πεποίθηση για το πώς ορίζεται η γονεϊκή αγάπη κι υπεύθυνη ανατροφή, καθηλώνονται οι νέοι και οι νέες σήμερα. Τα δικά μας τραύματα από τη δική μας ανατροφή και τις δικές μας αδυναμίες να εκπληρώσουμε σωστά το ρόλο του γονέα, πληρώνουν. Φύγαμε από την αυταρχικότητα του παρελθόντος και καταλήξαμε στην άναρχη παιδαγωγική, με αποτέλεσμα τα παιδιά να μη μας σέβονται, να μη μας υπολογίζουν, να μας προσπερνούν αγνοώντας τις παραινέσεις μας κι αναζητώντας τελικά άλλα πρότυπα, συνήθως εξωοικογενειακά.

• Ανέφερα νωρίτερα την συρρίκνωση της παιδικής ηλικίας σήμερα, σαν ένα ακόμη αίτιο που οι έφηβοι ανατρέχουν στο διαδίκτυο και γαντζώνονται απ’ αυτό. Θα ήθελα να γίνω λίγο πιο αναλυτική, θεωρώντας το πολύ σημαντικό. Τα παιδιά σήμερα, μεγαλώνουν γρήγορα, βιάζονται να μπουν στον κόσμο των ενηλίκων και να μιμηθούν συμπεριφορές τους, εξού και το κάπνισμα, η «μεγαλίστικη» συμπεριφορά τους, αλλά και η πρώιμη σεξουαλικότητά τους. Αναπτύσσουν σχέσεις, που προσομοιάζουν με εκείνες των ενηλίκων και που πολύ συχνά είναι ολοκληρωμένες. Αυτό έχει σημαντικές συνέπειες τόσο στον ψυχισμό τους όσο και στην σωματική τους ισορροπία. Συχνά αυτές οι σχέσεις είναι καταναγκαστικές, χωρίς συναίσθημα, με απώτερο σκοπό να προκαλέσουν την προσοχή, να επιδείξουν ανωτερότητα, να επαναστατήσουν ενάντια στο γονέα, ή ακόμη και να τον εκδικηθούν. Το αίσθημα του συναισθηματικού κενού και της άσχημης σχέσης με τον εαυτό τους, συχνά μετατρέπεται σε μια μεγάλη ανάγκη αναζήτησης παρηγοριάς κι ανακούφισης στο διαδίκτυο, επειδή καθετί στον ψηφιακό κόσμο μπορεί να πάρει τη μορφή, που ακριβώς ο κάθε έφηβος επιθυμεί (φτιάχνοντας τη δική του φαντασιωσική πραγματικότητα).
• Έπειτα ο έφηβος στο διαδίκτυο αρέσκεται πολύ στο γεγονός ότι καμιά του επιλογή δεν δείχνει να έχει άμεση συνέπεια σε κείνον. Παραχαϊδεμένοι ως είναι, μην έχοντας συνηθίσει να πληρώνουν τα λάθη τους και τις άσχημες αποφάσεις τους, θεωρούν ότι το ίδιο θα συμβεί και στο διαδίκτυο. Αυτή την ψευδαίσθηση την συντηρεί και η δυνατότητα, που έχει κάθε άτομο στο διαδίκτυο να δηλώνει ό,τι θέλει χωρίς να μπορεί να διαπιστωθεί εύκολα, καθώς η ανωνυμία που του εξασφαλίζει η θέση πίσω από την οθόνη, επιτρέπει τα πάντα!
• Μια άλλη, ακόμη, πολύ μεγάλη αιτία εμφάνισης και εξάπλωσης του φαινομένου αποτελεί το γεγονός ότι μας βομβαρδίζουν εξαρχής για τα οφέλη από την ύπαρξη και τη χρήση του διαδικτύου, το οποίο «υπερδιαφημίζεται» χωρίς να μας καθίστανται γνωστοί και σαφείς οι κίνδυνοι, που διατρέχουν οι έφηβοι καθώς το χρησιμοποιούν. Το διαδίκτυο είναι «παιδί» της παγκοσμιοποίησης. Το βάλαμε στο σπίτι μας, στην καθημερινότητά μας, του επιτρέψαμε να σχετίζεται με τα παιδιά μας, ίσως περισσότερο απ’ όσο σχετιζόμαστε εμείς, ως γονείς, μαζί τους, χωρίς στην ουσία να ξέρουμε πολλά γι’ αυτό.
• Ταυτόχρονα, η άγνοια των γονέων για το διαδίκτυο αποτελεί άλλο ένα σοβαρό αίτιο του φαινομένου. Πολλοί γονείς δεν μπορούν καν να χειριστούν τον υπολογιστή και δεν έχουν ιδέα τί κάνει το παιδί τους σ’ αυτό και ποιες ιστοσελίδες επισκέπτεται. Πώς να έχουν άποψη; Πώς να προλάβουν έγκαιρα το κακό; Πώς να το εκτιμήσουν και να αναζητήσουν έγκαιρα βοήθεια από ειδικούς; Έπειτα, πριν από μας, πολλές άλλες χώρες είχαν εντοπίσει τα προβλήματα στους εφήβους από την λανθασμένη κι επικίνδυνη χρήση του διαδικτύου. Δεν λάβαμε όμως έγκαιρα τα μέτρα μας. Ακόμη και τα μαθήματα πληροφορικής που υπάρχουν στα σχολεία μας, δεν στάθηκαν ούτε ικανά, ούτε επαρκή να γνωστοποιήσουν ευρύτερα αυτούς τους κινδύνους και να μας προφυλάξουν.

 

Να αναφέρουμε εδώ κάποια από τα συμπτώματα του εθισμού των εφήβων στο Διαδίκτυο , τα οποία θα πρέπει να προβληματίσουν τους γονείς και να τους ωθήσουν  να ανατρέξουν άμεσα σε κάποιο ειδικό για συμβουλευτική:

1. Κατανάλωση υπερβολικού χρόνου στο διαδίκτυο (πάνω από δέκα ώρες εβδομαδιαίως), αδυναμία του εφήβου να ελέγξει μόνος του τον χρόνο χρήσης, άρνηση της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου, προσφορά όλων των υλικών αγαθών του εφήβου (χαρτζιλίκι, προσωπικά αντικείμενα κοκ.) στη διευκόλυνση της πρόσβασης στο διαδίκτυο.
2. Παραμέληση της φροντίδας του εαυτού : δεν τρέφεται κανονικά, δεν πλένεται, δεν κοιμάται αρκετά, μένει καθηλωμένος στην ίδια θέση για ώρες, παρουσιάζει πονοκεφάλους και οφθαλμολογικά προβλήματα.
3. Ψυχοκοινωνική διέγερση, ακούσια ή εκούσια δακτυλογράφηση των χεριών, το άγχος, η επιθετικότητα προς το οικογενειακό περιβάλλον, καθώς επίσης και η χαμηλή αυτοπεποίθηση.
4. Η έκπτωση στη σχολική του επίδοση, η διάσπαση προσοχής στον σχολικό χώρο και ο επαναπροσδιορισμός των στόχων του και η παραίτησή του από τα μέχρι τώρα εκπαιδευτικά του σχέδια.
5. Η αδιαφορία για οποιαδήποτε άλλη ενασχόληση πέραν του διαδικτύου, που μέχρι τώρα ευχαριστούσε τον έφηβο.
6. Η απομάκρυνση από τις μέχρι πρότινος φιλικές, κοινωνικές και προσωπικές του σχέσεις.
7. Όταν ακούει συζητήσεις ή εκπομπές που αναφέρονται στους κινδύνους χρήσης του διαδικτύου, αντιδρά αμυντικά κι επιθετικά, υπερασπίζοντας την αντίθετη άποψη.
8. Όταν δεν είναι στο διαδίκτυο παρουσιάζει ευερεθιστότητα, άγχος κι ανησυχία, ανυπομονησία να επιστρέψει στο δωμάτιό του για να ανατρέξει και πάλι στον υπολογιστή, μελαγχολία, ανηδονία για ο,τιδήποτε άλλο.
9. Ενώ συμβαίνουν τα παραπάνω, ο έφηβος δεν αλλάζει τη στάση του απέναντι στο διαδίκτυο κι ούτε δείχνει να συνειδητοποιεί τη σοβαρότητα της κατάστασης.

 

 

Να αναφέρουμε τώρα κάποιους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου εκ μέρους των γονέων:

1. Να μην επιτρέπουμε σε παιδιά κάτω των 12 ετών τη χρήση του διαδικτύου.
2. Να τοποθετούμε τον υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, για να διατηρούμε οπτική επαφή με τις ιστοσελίδες που επισκέπτεται το παιδί.
3. Να είμαστε οι ίδιοι ενήμεροι για το διαδίκτυο ώστε να μπορούμε να εποπτεύουμε τα παιδιά σας αλλά και να τα συμβουλεύετε κατάλληλα όταν χρειάζεται.
4. Να τους αφιερώνουμε χρόνο ώστε να μοιραζόμαστε τα νέα μας, αλλά και να κάνουμε συστηματικά μαζί τους κάποια δραστηριότητα κάθε βδομάδα, κάποιο χόμπι κτλ.
5. Να τα παροτρύνουμε να αναπτύσσουν τις κοινωνικές, φιλικές και προσωπικές τους σχέσεις, να αξιοποιούν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους με συγκεκριμένες δραστηριότητες.
6. Να τα ενθαρρύνουμε να οργανώνουν μικρές αποδράσεις με την παρέα τους στη φύση, έστω και για κάποιες ώρες. Ας τους δείξουμε ότι η πραγματική ζωή, η πρόκληση, η περιπέτεια, το ενδιαφέρον, το φλερτ, η πλάκα με την παρέα, οι εμπειρίες, είναι έξω και πέρα από το διαδίκτυο.
7. Παρατηρούμε τα πολύ μικρά παιδιά, ακόμη και προσχολικής ηλικίας, να ασχολούνται με τις ώρες με ηλεκτρονικά παιχνίδια. Να ζητούν συνεχώς περισσότερα και να επιδιώκουν να αναλώνουν το πλείστο μέρος του ελεύθερου χρόνου τους σ’ αυτά. Αυτό θα πρέπει να μας ανησυχήσει και θα πρέπει έγκαιρα να το προλάβουμε. Αν δηλαδή το μικρό παιδί κάνει το ηλεκτρονικό παιχνίδι τρόπο ζωής του, αργότερα το πλέον πιθανό θα είναι να παρασυρθεί και τελικά να εθιστεί από το διαδίκτυο. Το να θέσουμε λοιπόν όρια από νωρίς, είναι πολύ σημαντική πρόληψη του φαινομένου. Να εξηγούμε από νωρίς στα παιδιά με απλά λόγια τους κινδύνους που ελλοχεύει το διαδίκτυο, και να τους υποδεικνύουμε τη λελογισμένη χρήση.
8. Να φροντίζουμε εμείς οι ίδιοι να αποτελούμε υγιή πρότυπα για τα παιδιά μας, να μην είμαστε, δηλαδή, καθηλωμένοι στην οθόνη του υπολογιστή με τις ώρες κι από την άλλη να τους κάνουμε κήρυγμα περί αυτού.
9. Να θέσουμε αυστηρό κανόνα στους εφήβους μας να μας ενημερώνουν αν επικοινωνούν με αγνώστους κι οπωσδήποτε πριν συναντήσουν κάποιον που γνώρισαν στο διαδίκτυο.
10. Να ελέγχουμε τα παιχνίδια, που θέλει να παίζει ο έφηβος στο διαδίκτυο και να τον αποτρέπουμε αν δεν τα θεωρούμε κατάλληλα, με φιλικό πάντα τρόπο, θέτοντας τα επιχειρήματά μας.
11. Να ενημερώνουμε τα παιδιά για την πορνογραφία και την παιδεραστία στον διαδίκτυο και να τα παροτρύνουμε να επισκέπτονται ιστοσελίδες που χαρακτηρίζονται από υγιή σεξουαλικότητα, πχ. του Υπουργείου Υγείας κτλ. Οι έφηβοι, ούτως ή άλλως θα αναζητήσουν πληροφορίες για τη σεξουαλικότητά τους, οπότε ας το κάνουν από την κατάλληλη ιστοσελίδα.
12. Να χρησιμοποιούμε ειδικά φίλτρα στον υπολογιστή που δεν επιτρέπουν την πρόσβαση σε κάποιες ιστοσελίδες, καθώς επίσης να μάθουμε, πώς θα ανασύρουμε το ιστορικό πλοήγησης σε ιστοσελίδες, ακόμη κι αν αυτό έχει διαγραφεί. Αυτά θα γίνουν ευκολότερα για μας, αν ζητήσουμε τη συνδρομή κάποιου προγραμματιστή.
13. Να απευθυνόμαστε έγκαιρα σε ειδικούς για συμβουλευτική και παρέμβαση. Η ψυχοθεραπεία σ’ αυτές τις περιπτώσεις βοηθά πολύ να επανακτήσει ο έφηβος τη λειτουργικότητά του, να επανατοποθετήσει τη σχέση του με τον εαυτό του και τους άλλους γύρω του, να αναλάβει ξανά τους ρόλους που του ανήκουν, αλλά και τη θέση του στην οικογένεια, στο σχολείο και στο φιλικό του περιβάλλον. Αποτελεί τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο για να γεφυρωθούν οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ του εθισμένου εφήβου και του περιβάλλοντός του. Σε κάποιες περιπτώσεις, χρειάζεται η συνδρομή και ψυχιάτρου, καθώς η φαρμακευτική υποστήριξη, μπορεί να θεωρηθεί απαραίτητη.
14. Να τολμάμε να αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητά μας με θάρρος και παρρησία και να μην κρυβόμαστε πίσω από ευχολόγια όπως : «έχω εμπιστοσύνη στα παιδιά μου» ή «δεν πρόκειται να συμβεί σε μας αυτό» ή «ε, εντάξει του αρέσει λίγο παραπάνω αλλά θα το ελέγξει μόνο του» κτλ.
15. Να αποτρέπουμε τα παιδιά μας από το να πηγαίνουν σε Internet café, γιατί εκεί δεν μπορούμε να ελέγξουμε ούτε τον χρόνο αλλά ούτε και το τι ακριβώς κάνουν τα παιδιά μας. Να περιορίζονται στην χρήση του διαδικτύου στο σπίτι μας!

 

Είναι σημαντικό να μη δαιμονοποιήσουμε το Διαδίκτυο και τη χρήση του.

Τα οφέλη του διαδικτύου στην επιστήμη, στην τεχνολογία, στην εκπαίδευση αλλά και στην καθημερινότητά μας, είναι αναμφισβήτητα! Έγκειται πλέον στην δική μας γνώση, ενημέρωση, εκπαίδευση, πρόθεση κι αποφασιστικότητα για την όποια χρήση του. Ο πανικός και η ισοπεδωτική λογική δεν έφερε ποτέ σε κανένα ζήτημα κοινωνικού ενδιαφέροντος, θετικό αποτέλεσμα. Άρα, να μάθουμε μαζί με τα παιδιά μας , τη σωστή και λελογισμένη χρήση του Διαδικτύου.